In de spotlight: De plastic identification tool

Instrumenten voor de praktijk van restauratoren. De registernieuwsbrief belicht zo nu en dan ook een methode of techniek die voor de restaurator roerend erfgoed bruikbaar kan zijn in de praktijk.

Elke vorm van plastic vergaat op den duur. Maar de ene doet dat sneller dan de andere en ook de manier waarop het plastic veroudert is per soort verschillend. Voor restauratoren die in de praktijk plastic voorwerpen tegenkomen is er de Plastic Identification Tool, een methode om te identificeren van welk soort plastic voorwerpen zijn gemaakt.

De tool komt voort uit het Plastic Project uit 2019 en wordt nog steeds doorontwikkeld. En niet alleen musea mogen gebruik maken van de methode, hij is ook opengesteld voor iedereen die in de praktijk met plastic werkt. “In onze database zijn 40 verschillende soorten plastic opgenomen die aan de hand van onze methodiek zijn te identificeren”, zo licht Suzan de Groot, senior onderzoeker bij het Rijkserfgoedlaboratorium van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), toe.

De koffer vol met plastic materiaal, onderdeel van de Plastic Identification Tool - foto: ERM

Drie methoden
De Tool bestaat uit drie methodieken: er is een website, er is een koffer met plastic materialen als vergelijking en er zijn geregeld workshops. Aan de hand van die drie kunnen gebruikers vaststellen welk soort plastic er is gebruikt. Toch is ook alleen de website goed te gebruiken voor wie een poging wil wagen een plastic object te identificeren. Olivia van Rooijen, ook onderzoeker bij het Rijkserfgoedlaboratorium, laat de website zien. “Door middel van vragen kunnen mensen zelf met de website proberen te bepalen welk soort plastic is gebruikt. Zo krijgen de bezoekers bijvoorbeeld de vraag of het object van schuim is, of een folie of rigide is. Als we een keuze maken, bijvoorbeeld voor rigide, dan is de volgende vraag onder meer of het een industriële toepassing is of bijvoorbeeld door een kunstenaar.”

Olivia van Rooijen (l) en Suzan de Groot (r) voor de kast met plastic referentieplastics - foto: ERM 

Zintuigen gebruiken
Stap voor stap wordt de bezoeker zo verder door de website geleid waar een uitgebreide vragenlijst wacht. Daarbij kan de gebruiker ook worden gevraagd te voelen en te ruiken, hiervoor wordt gerefereerd naar de koffer met plastic materialen. “Aan de hand van die vragen zie je aan de rechterkant een puntensysteem waarbij steeds meer of minder punten aan een soort plastic worden toegekend. Dat moet uiteindelijk duidelijkheid brengen”, aldus Van Rooijen.

“Want als duidelijk is welk soort plastic is gebruikt, kunnen we ook adviseren hoe het object het beste bewaard kan worden om het verval tegen te gaan”, zo vervolgt De Groot. “Sommige plastics wil je het liefste in het donker bewaren, anderen zuurstofvrij. Er zijn zelfs plastics die een vloeistof kunnen uitscheiden die metaal kan aantasten. Dat betekent dat je die niet in de buurt van metalen objecten wilt bewaren.”

Geschiedenis
Voor de liefhebber is het ook interessant om van elke plastic de geschiedenis te lezen. De eerste soorten plastic dateren uit halverwege de negentiende eeuw en nemen sinds de uitvinding van bakeliet als eerste volledige synthetische plastic aan het begin van de twintigste eeuw een enorme vlucht in diversiteit. Van Rooijen: “Er zijn honderden plastic soorten uitgevonden en toegepast, van het al genoemde bakeliet tot moderne bio-plastics – gemaakt uit mais- nu. Sommigen komen echt heel weinig voor, de 40 die wij hebben geselecteerd zijn het meest voorkomend in musea. We hebben bovendien de mogelijkheid om de website aan te passen zodat hij actueel blijft.”

“Nederland was dertig jaar geleden koploper in het identificeren en onderzoeken van het verval van plastic. Gelukkig zie je dat nu door de hele wereld onderzoek gedaan wordt in dit veld”, zo vertelt De Groot. Aan de Plastic Identification Tool hebben ook Henk van Keulen, Carien van Aubel en Lydia Beerkens meegewerkt, de Stichting Behoud Moderne Kunst (SBMK) heeft samen met RCE het project opgestart.

Uiteindelijk is de website een begin voor iedereen die vragen heeft over het identificeren van plastic. Restauratoren die vragen hebben over de conservering of de behandeling in een restauratie kunnen contact opnemen met de specialisten van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Ook worden met enige regelmaat workshops gehouden waar, vaak aan de hand van een bestaande collectie, de mogelijkheden van de Plastic Identification Tool worden getoond.

Plastic verval in beeld. In dit geval van twee giraffen van PVC - foto: ERM

Links
De Plastic Identification Tool is hier te vinden.
Via deze website worden met regelmaat de workshops aangekondigd.